ناشنوایی و ضعف شنیداری؛ معضل میلیون ها نفر در دنیا - کلوب آگهی

بیش از 5 درصد جمعیت دنیا، از ضعف قدرت شنوایی ناتوان نماینده رنج می برند. بیشتر آن ها در کشور های با سطح درآمد پایین یا متوسط زندگی می نمایند. حدود یک سوم سالمندان بالای 65 سال گرفتار این مسائل هستند که بیشتر ساکنان آسیای جنوب شرقی، آسیای میانه و کشور های جنوب صحرای آفریقا را در بر می گیرد.

اما پیش از پرداختن به موضوع ناشنوایی بهتر است کمی با مفهوم صدا آشنا شویم. یک موج صدا با ارتعاش مولکول ها در اطراف موقعیت تعادل خود ایجاد می گردد و به علت ارتعاش در محیط منتشر می گردد. این ارتعاش معمولا در هوا انجام می گیرد، اما در محیط مایع یا جامد نیز امکان پذیر است. ارتعاشات توسط گوش دریافت می گردد و پرده گوش که نقطه آغاز تحریک و درک اطلاعات صوتی است، تحریک می نماید.

3 ویژگی فرکانس، شدت و مدت در این رابطه با قدرت شنوایی مطرح است. فرکانس به تعداد ارتعاشات در ثانیه گفته می گردد که هرچه این تعداد کمتر باشد، صدا بم تر و هرچه بیشتر باشد، صدا زیرتر است. فرکانس برمبنای هرتز اندازه گیری می گردد. شدت صدا نیز به دامنه صدا بستگی دارد که هرچه بیشتر باشد، صدا بلندتر خواهدبود. این ویژگی صوت براساس دسی بل معین می گردد. مدت صدا بازه زمانی است که طی آن محیط لرزش دارد و برحسب ثانیه اندازه گیری میش ود.

قدرت شنوایی انسان

گوش انسان قادر به شنیدن صدا هایی بین 20 تا 20 هزار هرتز است. در مقایسه با این قدرت شنیداری باید به صدا هایی پایین تر از فرکانس 20 هرتز اشاره نمود که ما نمی توانیم آن ها را بشنویم، اما بعضی حیوانات مانند فیل این قدرت درک را دارند. آن ها همچنین می توانند پایین ترین ارتعاشات زمین را نیز احساس نمایند. از طرفی، باید به فراصوت ها با فرکانس بالاتر از 20 هزار هرتز اشاره نمود. سگ و گربه قادر به شنیدن صدا هایی تا 40 هزار هرتز و خفاش و دلفین تا 160 هزار هرتز هستند.

صفر تا 120 دسی بل شدت صوتی است که گوش انسان می تواند دریافت کند، اما شدت صوت 120 دسی بل سطح بسیار بالایی است و می تواند به ساختار گوش داخلی آسیب های جبران ناپذیری وارد کند. شنوایی درواقع نتیجه عملکرد گوش و مغز است.

گرچه تصور شنیدن صدا ها بدون گوش محال به نظر می رسد، اما ارتباط نداشتن با مغز نیز گوش را به میکروفونی با سیم قطع، تبدیل خواهدکرد. گیرنده های شنوایی محرک ها را دریافت می نمایند و به وسیله اعصاب مخصوصی به مغز می فرستند. این پیغام ها در مغز تجزیه و رمزگشایی می گردد تا در قشر مغزی به ادراک برسد.

ناشنوایی و ضعف شنیداری

اگر فرد قادر نباشد مانند فرد سالم صدا ها را در آستانه 25 دسی بل بشنود، دچار ضعف شنیداری است. کاهش شنوایی ممکن است خفیف، متوسط، شدید یا خیلی شدید باشد که در یک یا هر دو گوش ایجاد می گردد و مسائلی برای مکالمه و درک صدا ها ایجاد خواهدکرد. افراد مبتلا به اختلال شنوایی دچار ضایعات شنوایی متوسط تا شدید هستند.

استفاده از وسایل یاری شنیداری مانند سمعک یا کاشت حلزون می تواند در تقویت شنوایی و برقراری ارتباط با دیگران موثر باشد. البته افراد ناشنوا معمولا از ضعف شدید شنوایی رنج می برند و تقریبا هیچ صدایی را نمی شنوند و از زبان اشاره برای برقراری ارتباط استفاده می نمایند.

ناشنوایی ممکن است به دلیل درگیر شدن گوش خارجی (معمولا استفاده از گوش پاک کن) یا آسیب به گوشی میانی (اوتیت، ضایعات استخوانی و...) ایجاد شده باشد. گاهی نیز ناشنوایی ناشی از عدم عملکرد گوش داخلی است که ناشنوایی ادراکی یا عصبی- حسی گفته می گردد. معمولا آسیب سلول ها یا عصب شنوایی علت این بیماری است. در بعضی موارد نادر نیز ناشنوایی به مرکز شنوایی در مغز مربوط می گردد.

علل زمینه ساز ضعف شنیداری

به طور کلی این مشکل به دو گروه علل مادرزادی و اکتسابی تقسیم می گردد؛ علل مادرزادی: این عوامل منجر به ضعف شنیداری از زمان تولد یا کمی پس از زایمان می شوند که می تواند ناشی از وراثت یا بعضی عوارض دوران بارداری یا زایمان باشد. از جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:

سرخچه، سفیلیس یا بعضی عفونت های مادر در دوران بارداری وزن پایین در زمان تولد آسفیکسی (کمبود اکسیژن) در زمان تولد مصرف نامناسب دارو هایی مانند آمینوگلیکوزید ها (رده ای از آنتی بیوتیک ها مانند جنتامایسین، توبرامایسین) ضدمالاریا و دیورتیک در دوران بارداری زردی شدید در دوره نوزادی بیماری های عفونی مانند مننژیت، اریون و سرخک عفونت های مزمن گوش وجود مایع در گوش (اوتیت در حد متوسط) مصرف بعضی دارو ها مانند انواع تجویز شده در درمان عفونت های نوزادی، مالاریا، سل مقاوم و سرطان ضربه مغزی یا جراحت های گوش حضور در محیط با صدا های خیلی شدید مانند کارخانجات فلزات سنگین و... و استفاده مداوم از گوشی با صدای بلند افزایش سن (تحلیل سلول های شنوایی) اوتیت مزمن در بچه ها یکی از شایع ترین علل ضعیف قدرت شنوایی است.

تاثیر کاهش شنوایی بر زندگی فرد

تاثیر آموزش و یادگیری

یکی از مهم ترین پیغامد های ضعف شنوایی مربوط به توانایی برقراری ارتباط با دیگران است. توجه نکردن به این مساله و رعایت نکردن اقدامات مناسب باعث می گردد این بچه ها در یادگیری زبان تاخیر داشته باشد.

ضعف شنیداری و درمان نشدن بیماری های گوش مانند اوتیت تاثیرات منفی جبران ناپذیری بر روند تحصیلی بچه ها می گذارد چنین بچه های معمولا احتیاج به توجه و امکانات بیشتری در مدرسه دارند، اما مسلما همواره در دسترس نخواهدبود.

تاثیر اجتماعی و عاطفی

ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران می تواند پیغامد های انکارناپذیری بر زندگی روزمره داشته باشد و زمینه ساز احساس تنهایی، انزوا و سرخوردگی، به خصوص در سالمندان کم شنوا می گردد.

تاثیر مالی

برآورد سازمان بهداشت دنیای نشان می دهد اختلالات شنوایی سالانه هزینه ای بالغ بر 750 میلیارد دلار به جوامع تحمیل می نماید که هزینه های بخش درمان (به جز وسایل یاری شنیداری)، آموزش، کاهش نیروی مولد و هزینه های اجتماعی را دربر می گیرد. در بعضی کشور های در حال توسعه، بچه ها مبتلا به ضعف شنیداری و ناشنوایی آموزش های مناسبی نمی بینند.

بزرگسالان کم شنوا معمولا بیکارند و در صورت اشتغال نیز معمولا شغل و درآمدی کمتر از بقیه دارند. این درحالی است که بهبود دسترسی به آموزش، توانبخشی حرفه ای و افزایش سطح آگاهی، به ویژه میان کارفرمایان نسبت به بزرگسالان مبتلا به اختلالات شنوایی، موجب کاهش نرخ بیکاری در جامعه خواهدشد.

پیشگیری

به طور کلی، به نظر می رسد نیمی از موارد اختلالات شنوایی در صورت انجام اقدامات سلامت عمومی قابل پیشگیری باشد و 60 درصد موارد تا سن 15 سالگی ناشی از علل اجتناب پذیر است. این رقم در کشور های فقیر یا درآمد متوسط بسیار بیشتر (75 درصد) از کشور های ثروتمند (49 درصد) گزارش می گردد. از جمله علل قابل پیشگیری عبارتند از:

بعضی از عفونت ها ماند اریون، سرخک، سرخجه، مننژیت، عفونت های ناشی از سیتومگالوویروس و اوتیت مزمن (31 درصد) عوارض زایمان مانند کمبود اکسیژن، وزن پایین، تولد زودهنگام و زردی (17 درصد) مصرف بعضی از دارو ها در خانم های باردار و نوزادان (4 درصد) دیگر عوامل (8 درصد)

راه چاره هایی برای پیشگیری آسان

واکسیناسیون بچه ها در برابر بیماری های اریون، مننژیت، سرخک و سرخجه واکسیناسیون نوجوانان و خانم های در سن باروری نسبت به سرخجه پیش از بارداری پیشگیری از عفونت های سیتومگالوویروس در خانم های باردار به وسیله بهداشت درست، تشخیص و درمان سفیلیس و دیگر عفونت ها در آن ها بهبود مراقبت های پیش و زمان تولد و اقدامات لازم برای زایمان های بی خطر انجام مراقبت های لازم سلامت گوش تشخیص به موقع اوتیت در بچه ها و اقدام دارویی یا جراحی مورد احتیاج آموزش در زمینه مصرف نکردن بعضی دارو های خطرناک بدون تجویز پزشک و توجه به دوز مناسب لزوم مراقبت های خاص برای بچه ها با احتمال خطر بالا (زمینه فامیلی، وزن پایین زمان تولد، ابتلا به زردی و...) برای کنترل شنوایی، تشخیص سریع و درمان احتمالی کاهش آسیب های ناشی از صدا های بلند و آسیب زا به یاری تمهیداتی مانند استفاده از محافظ گوش و...

تشخیص و درمان

تشخیص و مداخله زودهنگام یکی از مهم ترین اقدامات برای کاهش تاثیر اختلالات شنوایی بر رشد و موفقیت تحصیلی کودک است که در بچه ها و نوزادان می تواند منجر به بهبود گفتار و آموزش گردد. تشخیص در دوران پیش دبستان و دبستان، کنترل بیماری های مربوط به گوش و ناشنوایی برای جبران و درمان زودهنگام این اختلالات لازم است. درواقع، کم شنوایی در بچه ها معمولا ناشی از علل قابل اصلاح مانند تجمع مایع یا عفونت در گوش میانی است که با درمان های دارویی یا جراحی های ساده به خوبی درمان می گردد.

توجه خانواده به حفظ سلامت و مراقبت گوش فرزندان از زمان تولد تاثیر قابل توجهی در پیشگیری و بروز مسائل برگشت ناپذیر خواهدداشت. استفاده از وسایل یاری شنیداری و دیگر اقدامات درمانی نیز کاشت حلزون می تواند در بهبود وضعیت افراد مبتلا به ضعف شنیداری موثر باشد.

توصیه می گردد این افراد از خدمات مراکز گفتاردرمانی نیز بهره مند شوند. این در حالیاست که فراوری پروتز های شنوایی به کمتر از 10 درصد مجموعه احتیاج کل کشور ها و 3 درصد احتیاج کشور های در حالت توسعه را تامین می نماید.

کاهش شنوایی در سنین بالا اغلب به علت ضعف عصب شنوایی است که به آن پیرگوشی گفته می گردد. گرچه این مشکل به خوبی با سمعک قابل اصلاح است، اما استفاده از آن برخلاف عینک، برای مردم چندان پذیرفته شده نیست. حداقل 20 تا 30 درصد سالمندان درجاتی از کم شنوایی حسی- عصبی دارند که می تواند به یاری سمعک کیفیت زندگی را ارتقا ببخشند، اما معمولا نسبت به آن موضع می گیرند.