اثر تماشاگر و تأثیر آن بر روی تیم سازی - کلوب آگهی

معروف ترین نمونه اثر تماشاگر در روان شناسی، قتل زنی جوان به نام کاترین ژنووسه است. کاترین در ورودی آپارتمانش هنگام بازگشت از محل کار در روز آدینه، 13 مارس 1964 مورد حمله نهاده شد. مهاجم او را با چاقو مجروح کرد و کاترین چندین بار برای یاری فریاد زد. با این حال، هیچ یک از ده ها نفری که در آپارتمان مجاور صدای ناله و فریاد او را شنیدند با پلیس تماس نگرفتند تا بی درنگ حادثه را گزارش دهند. حمله حدود ساعت 3.20 بامداد بود، اما درست نیم ساعت بعد یعنی 3.50 بامداد بود که پایان فردی با پلیس تماس گرفت.

از داستان کاترین می توان دریافت که بیشتر شاهدان آن طور که باید ماجرا را گزارش ندادند، زیرا می دانستند شاهدان دیگری نیز در اطراف هستند که هیچ اقدامی در این باره انجام نداده اند.

برای درک بهتر اثر تماشاگر مثال زیر را در نظر بگیرید. فرض کنید صبح زود در جاده ای خلوت در حال رانندگی هستید. در کنار جاده ماشینی حامل یک خانواده را می بینید که از جاده خارج و واژگون شده است و به نظر می رسد که سرنشینان احتیاج به یاری فوری دارند. چقدر محتمل است که به آنها یاری کنید یا با گروه های امداد تماس بگیرید؟

حالا فرض کنید همین اتفاق در طول روز و در جاده ای شلوغ و پرترافیک بیفتد. این بار واکنش شما چیست؟ آیا باز هم به یاری می شتابید و با گروه های امدادی تماس می گیرید؟ یا با خودتان می گویید: بالاخره در میان کسانی که از اینجا عبور می نمایند، کسی هست که بایستد و یاری کند.

به نظر می رسد با زیاد شدن تعداد تماشاگران، احتمال و انگیزه یاری کردن کاهش می یابد. این همان چیزی است که به عنوان اثر تماشاگر شناخته می گردد.

در بیشتر مواقع هنگامی که هرج و مرج وجود دارد، مردم تمایل دارند به اطرافیان خود نگاه نمایند و وقتی می بینند هیچ کس دیگری واکنش نشان نمی دهد، معتقدند که هیچ اقدامی لازم نیست.

اثر تماشاگر چه ارتباطی با تیم سازی دارد؟

در گروه بندی یا تیم سازی (teaming)، هنگام واگذاری مسئولیت ها یا وظایف به اعضای تیم، اثر تماشاگر ظاهر می گردد و خود را نشان می دهد.

برای رهبران تیم یا مدیران بسیار مهم است که وظایف را به وضوح به اعضای تیم خود اختصاص دهند. نباید جایی برای ابهام و انتشار مسئولیت وجود داشته باشد. می توانیم از مثال کاترین در بالا استنباط کنیم که مسئولیتِ همه، مسئولیتِ هیچ کس نیست.

رهبران تیمی که در پی ایجاد تیم های دارای عملکرد بالا هستند، باید همیشه اطمینان حاصل نمایند که به هر یک از اعضای تیم مسئولیت خود را به روشنی بیان نموده اند. اما وقتی تقسیم وظیفه در تیم به خوبی انجام نمی گردد، شکل ساده تر و سبک تر اثر تماشاگر را می توان در کار تیمی هم مشاهده کرد.

کار تیمی به این معنا نیست که همه افراد همزمان مسئول همه کارها هستند و تقسیم وظایف و سلسله مراتب وجود ندارد. اگر کار تیمی را با کار گله ای اشتباه بگیریم و به علت ملاحظات، دوستی ها، رودربایستی ها، یا درک نادرست از مفهوم تیم از تقسیم و تعیین دقیق وظایف و مسئولیت ها طفره رویم، بعید نیست ما هم اثر تماشاگر را تجربه کنیم. به این معنی که وقتی مسائل و بحران ها و چالش ها در راستا دستیابی به هدف به وجود می آیند، هر کسی منتظر باشد که دیگری در این باره حرف بزند و برای حل مسئله اقدام کند.

نکاتی که هنگام واگذاری مسئولیت ها باید مورد توجه قرار گیرد

موارد زیر نکاتی هستند که رهبران تیم می توانند هنگام تعیین مسئولیت از آنها استفاده نمایند. این نکات به از بین بردن اثر تماشاگر، جلوگیری از هیجان های غیرضروری، و در نهایت دستیابی به یک تیم با عملکرد بالا یاری می نمایند.

• صریح باشید و تا حد امکان شفاف صحبت کنید.
• کار را به شکلی داوطلبانه واگذاری کنید. با این حال، در مواردی که هیچ کس داوطلب نیست، پیش بروید و وظایف را تعیین کنید.
• تکالیف را به افراد و نه به گروه ها بسپارید.
• مهلت های معقول تعیین کنید.
• همیشه مهلت های مقرر را پیگیری کنید.

ترجمه و گردآوری: سمیه منجزی (کارشناس امور تحلیل محصول پنجره واحد سرمایه گذاری استان خوزستان)