آیا دم مارمولک سیانور دارد و کشنده است؟ - کلوب آگهی

آیا دم مارمولک سیانور دارد ؟ یکی از مهم ترین سوالاتی که احتمالا فکر گردشگران مقصدهای کویری و شرجی را درگیر خود می نماید. مارمولک ها خزندگانی ویژه هستند که از ظاهر تا نوع زندگی آن ها ممکن است برای عموم مردم کمی ترسناک به نظر برسد. در کنار ظاهر و رفتار خاص و شاید چندش آور مارمولک ها، مکانیزم دفاعی متفاوت آن ها که با قطع کردن دم جاندار کار می نماید، یکی از مولفه هایی اصلی است که با شنیدن نام مارمولک در فکر ها یادآوری می شود.

با این مقاله همراه خبرنگاران باشید تا ضمن پاسخ مبنی بر سمی بودن یا نبودن دم مارمولک ها، اطلاعاتی مفید درباره این جاندار را مرور کنیم.

در ابتدا باید به این نکته اشاره نمود که دم مارمولک ها هرگز سیانور یا هرگونه ماده سمی و مضری که فکر می کنید را فراوری و پخش نمی نماید. این باور غلط و رایج میان گروهی از مردم است که گمان می نمایند دم مارمولک سیانور (یا هرگونه ماده سمی دیگر) دارد. این اشتباه رایج احتمالا از اشتباه گرفتن مارمولک و حشره دارکولا ایجاد شده است؛ چراکه حشره دارکولا نیز همانند مارمولک در نقاط شرجی یافت می شود؛ اما دارکولا برعکس مارمولک، ماده ای به خصوص را از خودش ترشح می نماید که تماس آن ماده با پوست انسان به ایجاد یک سری زخم و التهاب منجر می شود.

مارمولک ها دارای یک سیستم دفاعی خاص هستند که با قطع تعمدی دم مارمولک، در جهت پرت کردن حواس شکارچی و فرار جاندار عمل می نماید. این مکانیزم که با نام اتوتومی یا خود-دم بری شناخته می شود، یک روش دفاعی بسیار نادر مابین مهره داران به حساب می آید. تاریخچه مکانیزم اتوتومی به گونه ای کهن از مارمولک ها با نام کپتورایند/Captorhindae برمی شود. این گونه از مارمولک که 298 میلیون سال پیش زندگی می کرد، با ایجاد یک سری شکاف در ستون مهره خود، اسکلتش را برای جداسازی دم و فرار از شکارچی آماده می کرد.

با انقراض گونه مورد بحث از مارمولک ها، تکامل در مکانیزم اتوتومی برای 200 میلیون سال متوقف شد. سه شرط برای عملی شدن مکانیزم اتوتومی ضروری است:

• برای دفاع و بقا
• وجود قسمت هایی روی دم برای قطع ارتباط با سایر نقاط بدن
• داشتن کنترل کامل روی این فرایند و انجام آن به صورت کاملا ارادی

دم مارمولک ها یک منبع غنی برای ذخیره چربی است؛ مخصوصا که یافتن غذا در زمستان برای مارمولک ها سخت تر می شود و ذخایر چربی موجود در دم آن ها، در فصل زمستان انرژی لازم برای بقای مارمولک را فراهم می نماید. مارمولک ها برای ایجاد یک دم نو (پس از قطع شدن دم قبلی) به غذا و انرژی بسیار زیادی احتیاج دارند و به همین خاطر، بیشتر از قبل در حیات وحش دیده خواهند شد؛ همین موضوع آن ها را بیشتر از همواره در خطر شکار شدن قرار می دهد. مارمولک های ماده نیز بعد از قطع شدن دمشان یک بخش مهم از شرایط فراوری مثل را از دست می دهند. نکته جالب اینجا است که اگر بخش قطع شده دم به وسیله شکارچی خورده نشود، مارمولک دم قطع شده خود را می خورد تا چربی و انرژی لازم برای فراوری یک دم نو را به دست بیاورد.

خوشبختانه نه تنها دم مارمولک ها سمی نیست، بلکه ایران زیستگاه اندک مارمولک های سمی موجود در جهان به حساب نمی آید؛ پس خیال گردشگرانی که به کویر سفر می نمایند، از روبه رو شدن با مارمولک ها راحت باشد.

بعلاوه، مارمولک ها موجوداتی بسیار مفید برای محیط زیست و چرخه حیات وحش به حساب می آیند. طبق گزارش های موجود از اعضای هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه کردستان، مارمولک ها نقشی اساسی در کنترل جمعیت حشرات دارند و از دلایل کاهش جمعیت حشرات در محیط زیست به شمار می روند. موردی که به شکل غیرمستقیم، زندگی راحت تری را برای انسان ها فراهم می نماید. شاید برایتان جالب باشد که بدانید بعضی افراد با نگه داری از گونه خانگی مارمولک ها [موسوم به گکو (Geko)] محیط خانه خود را از گزند حشرات موذی مثل سوسک و انواع پشه ها دور می نمایند.

با توجه به نقش بسیار مفید و مهم مارمولک ها در کنترل شرایط زیست بوم و با توجه به بی آزار بودن این حیوانات، باید حواسمان باشد که هرگز به آن ها و محیط زندگیشان آسیب نرسانیم. تیم خبرنگاران از شما درخواست می نماید که اگر احیانا به منطقه ها شرجی یا کویری با احتمال بالا نسبت به وجود مارمولک سفر می کنید، هرگز به این حیوانات و زیستگاه آنان آسیب نرسانید.

پرسش های متداول

آیا دم مارمولک سیانور دارد؟

دم مارمولک فاقد سیانور یا هرگونه ماده سمی دیگر است.

دلیل قطع شدن دم مارمولک چیست؟

مارمولک ها دارای یک سیستم دفاعی خاص هستند که با قطع تعمدی دم مارمولک، در جهت پرت کردن حواس شکارچی و فرار جاندار عمل می نماید.

نام سیستم دفاعی مارمولک چیست؟

این مکانیزم با نام اتوتومی یا خود-دم بری شناخته می شود و یک روش دفاعی بسیار نادر مابین مهره داران به حساب می آید.

سه شرط برای عملی شدن مکانیزم اتوتومی چیست؟

برای دفاع و بقا وجود قسمت هایی روی دم برای قطع ارتباط با سایر نقاط بدن داشتن کنترل کامل روی این فرایند و انجام آن به صورت کاملا ارادی.